BBC 4 SORUDA IŞİD’İ İRDELEDİ

 

Örgüt nasıl kuruldu?

Örgüt, ilk adıyla Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) olarak kuruldu. Ancak geçen ay adını "İslam Devleti" (İD) olarak değiştirdiğini açıkladı.

Irak ve Suriye’de geniş bölgeleri kontrolü altına alan örgüt Hilafeti, örgütün lideri Ebu bekir el Bağdadi de kendisini halife ilan etti ve dünyadaki tüm Müslümanları kendilerine katılmaya davet etti.

Aslında IŞİD’in kökleri El Kaide’nin Irak’ta Ebu Mussab el Zerkavi’nin liderliğinde yürüttüğü faaliyetlere uzanıyor.

Eski bir El Kaide militanı olan Ürdünlü Zerkavi’nin 2000’lerin başında lideri olduğu Tevhid ve Cihat örgütü, Irak’ta Batılı işgal güçlerine karşı mücadele eden en güçlü Sünni grup olarak öne çıkmıştı.

Zerkavi, uyguladığı vahşi şiddet nedeniyle El Kaide tarafından dışlanmış, Haziran 2006’da da ABD güçleri tarafından öldürülmüştü.

Tevhid ve Cihat örgütü, faaliyetlerine Ebu Ömer el Bağdadi liderliğinde devam etti ve adını Irak İslam Devleti olarak değiştirdi.

El Kaide ile ilişkileri nasıl koptu?

Tevhid ve Cihat örgütü, 2007 yılında ABD’nin El Kaide’ye karşı operasyonlarını yoğunlaştırması ve Sünni aşiretlerin diğer milislere kaynak sağlamasının ardından zayıfladı.

2010’da Ebu Ömer el Bağdadi öldü. Ardından liderliği Ebu Bekir el Bağdadi üstlendi.

2011’de Suriye’de rejime karşı başlayan isyan dalgasıyla, Bağdadi liderliğindeki "rak İslam Devleti, El Nusra Cephesi’ni kurdu.

Örgüt nakit, para ve militan yollayarak Suriyeli muhaliflere destek çıktı.

Ancak Irak İslam Devleti’nin vahşi uygulamaları, Suriyeli muhaliflerin tepkisini çekti ve El Kaide dahi örgütle bağlarını kopardı.

Irak İslam Devleti bunun üzerine adını "Irak Şam İslam Devleti" (IŞİD) olarak değiştirdi. ABD ordusunun Irak’tan çekilmesiyle de IŞİD şiddeti tırmandırdı.

Nasıl güçlendi?

2014’te IŞİD, Irak’ın kuzeyi ve doğusunda ilerlemeye başladı.

 Örgütün Haziran ayında Musul’u ele geçirmesi de dünyayı alarma geçirdi. Irak ve Suriye’de hilafet ilan eden IŞİD, bu sefer adını İslam Devleti olarak değiştirdi.

Örgüt, ‘kâfir’ olarak gördüğü Hıristiyan gruplar, Ezidiler ve Şiiler üzerinde baskı kurup ‘Ya dine dönün, ya bölgeyi terkedin’  diyor. Bu şartları kabul etmeyenlerin ise öldürüleceğini söylüyor.

IŞİD’in ilerlemesi sırasında yüzbinlerce azınlık mensubu göç etmek zorunda kaldı, yüzlerce kişinin öldürüldüğü ya da rehin alındığı, kadınların ise köle olarak satıldığı bildiriliyor.

Birleşmiş Milletler yaklaşık 1,5 milyon kişinin yerinden edildiğini belirtiyor.

ABD, Ağustos ayında örgüte yönelik hava operasyonlarına başladı.

Ekonomik gücü ne kadar?

IŞİD, Irak ve Suriye’de 10 bine yakın savaşçısı olduğunu iddia ediyor.

Bütçesinin 2 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.

Örgüt, gelirinin büyük bölümünü ele geçirdiği bölgelerde elde ettiği ganimetlerden, haraç ve kaçırdığı kişiler için aldığı fidyeden sağlıyor. Kontrolü altındaki bölgelerdeki kaçak petrol ticareti de örgütün önemli gelir kaynaklarından biri.

IŞİD, Musul baskını sırasında Türk Konsolosluğu’nu basmış ve konsoloslukta çalışanlar ve aileleriyle birlikte 49 Türk vatandaşını kaçırmıştı. Rehineler, hala örgütün elinde.