NATO YILLIK RAPORU: “TÜRKİYE, NATO KRİTERLERİNİN GERİSİNDE KALDI”

NATO, Türkiye’nin NATO’nun GSYH içinde savunma harcamalarının payı ve bu payın içinde ar-ge ve büyük askeri alımların oranı konusundaki kriterlere yaklaştığını ancak geçmediğini bildirdi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Esad rejimi DEAŞ’ın Suriye’de ortaya çıkışı ve dahası yayılmasına katkıda bulundu” dedi. Afganistan’dan Kosovo’ya, son 20 yıldaki misyonlardan diğer ulus ve organizasyonlarla çalışmaya duyulan ihtiyaç” dersi aldıklarını belirten Stoltenberg, “Ortaklarımıza, onları bölgelerindeki güvenlik zorluklarını daha iyi bir şekilde karşılayabilir kılmak için el uzatıyoruz. Bunlar arasında değerlerimizi paylaşan ve Avrupa’nın yolunu seçen Ukrayna, Moldova Cumhuriyeti, Gürcistan yanında Orta Doğu’da anahtar bir güvenlik oyuncusu olan Ürdün bulunuyor, çünkü komşularımızın istikrarı artarsa bizler de güvenlik içinde oluruz” açıklaması yaptı. AB Haber’in aktarımına göre, Türkiye’nin NATO’nun GSYH içinde savunma harcamalarının payı ve bu payın içinde ar-ge ve büyük askeri alımların oranı konusundaki kriterlere yaklaştığını ancak geçmediğinin belirtildiği raporda “Sadece ABD ve Yunanistan ekonomilerindeki savunma harcaması payını artırdı” denildi. Raporun ‘Güney’deki şiddetli istikrarsızlık’ bölümünde şu değerlendirmeler yer aldı: “Irak ve Suriye’de savaş 2014’te binlerce hayata mal oldu, bölge ve dünya için insani ve güvenlik açısından zorlukları artırdı. Sözde Irak ve Şam İslam Devleti (DEAŞ) bölge için ağır bir tehdit, NATO üye ve ortakları için ise ciddi bir zorluk oluşturuyor. Eset rejimi DEAŞ’in Suriye’de ortaya çıkışı ve ötesinde yayılmasına katkıda bulundu. NATO DAEŞ’in şiddete dayalı ve korkakça faaliyetlerini kınadı. Galler’deki NATO Zirvesinde liderler tüm sivil halka karşı barbarca saldırılardaki ortak öfkelerini dile getirdiler. Liderler, tehdit her ne zaman ve nasıl olursa olsun, NATO’nun her bir Müttefik’in kolektif savunmasını temin etmede gerekli tüm adımları atmaktan çekinmeyeceklerini de tasdik ettiler.2013 başlarından itibaren NATO Suriye’den gelecek herhangi bir füze tehdidine karşı Türkiye’nin hava savunmasını artırmak için Patriot füzeleri konuşlandırdı. İttifak NATO ülkeleri sakinlerinden, Irak ve Suriye’ye DEAŞ saflarında savaşmak üzere gidenler hakkında bilgi değişiminde işbirliğinin geliştirilmesine çalışıyor. NATO aynı zamanda bölgedeki ortaklarının savunma ve güvenlik kapasitesi inşasına yardımcı olmak için de çaba gösteriyor. Bu geliştirilmiş işbirliği Ürdün’de başladı. 2014 sonunda Irak savunma kapasitesinin inşasında yardım talep etti”. Stoltenberg 2014’ün Avrupa güvenliği için kara bir yıl olduğunu belirttiği önsözünde ise “Ve 2015’e girerken Paris’teki terörist saldırılar karşı karşıya olduğumuz zorluk ve tehditler için tam bir hatırlatma idi. Ancak milyonların değerlerimiz ve açık toplumlarımız için ayağa kalktıklarını da gördük” dedi. “Güvenlik ortamımız temelden değişti” saptamasında bulunan Stoltenberg, “Güneyde şiddet dolu aşırılık sınırlarımızda, terörü Irak ve Suriye boyunca yayıyor ve kargaşa terörü sokaklarımıza getiriyor. Doğuda Rusya Kırım’ı ilhak etmek için askeri güç kullandı, doğu Ukrayna’yı destabilize etti ve komşularına gözdağı verdi” diye konuştu. Bu tehditlerin, Berlin Duvarı’nın çöküşünden bu yana inşa ettikleri, demokratik değerlerini kapsayan ve yaşam tarzları için hayati olan bir özellik içeren uluslararası düzene meydan okuduğunu kaydeden Stoltenberg’in raporda değindiği konulardan bazıları şöyle:  Bugün Afganistan’ın güvenliği tamamen Afganlıların elindedir. Birçok zorluk devam etse de, Afganistan’ın büyük bir çaba ve fedakârlıklarla elde ettiğimiz kazançlar temelinde inşasını desteklemeye kararlıyız. Afgan Ulusal Savunma ve Güvenlik Kuvvetleri’ni eğitecek, danışmanlık yapacak ve ona yardım sağlayacak olan yeni görevimiz Çözüm Desteği’ni bu nedenle başlattık. Bu kuvvetlere finansal destek sağlamayı sürdüreceğiz ve Afganistan ile siyasi diyalog ile pratik işbirliğimizi yoğunlaştıracağız.  Afganistan’dan Kosovo’ya, son 20 yıldaki operasyon ve misyonlarımızdan elde ettiğimiz temel bir ders diğer ulus ve organizasyonlarla çalışmaya duyulan ihtiyaçtır. Ortaklarımıza, onları bölgelerindeki güvenlik zorluklarını daha iyi bir şekilde karşılayabilir kılmak için el uzatıyoruz. Bunlar arasında değerlerimizi paylaşan ve Avrupa’nın yolunu seçen Ukrayna, Moldova Cumhuriyeti, Gürcistan yanında Orta Doğu’da anahtar bir güvenlik oyuncusu olan Ürdün bulunuyor, çünkü komşularımızın istikrarı artarsa bizler de güvenlik içinde oluruz.  Geçen yıl Avro-Atlantik sisteminin birçok kuruluşu tehdit altına girdi. Ancak bu Yıllık Rapor’da açık şekilde belirtildiği gibi, NATO bunlara karşılığını vermiştir ve buna kesin bir biçimde devam edecektir.  NATO tarihi boyunca yapmış olduğu gibi yeni bir güvenlik ortamına adapte oluyor. Değerlerimizi daima koruyacağız, uluslarımızı güvenlik içinde tutacağız.” NATO liderlerinin Galler Zirvesi’nde savunma bütçelerinde kesintiyi durdurma, ekonomiler toparlanırken yatırımı artırma, eldeki fonlardan en etkin şekilde yararlanma ve ortak savunmalarının sorumluluk ve maliyet paylaşımında daha dengeli olmaya çalışma konusunda taahhütte bulunduklarını kaydeden Stoltenberg, “NATO Devlet ve Hükümet başkanları ilk kez böyle bir taahhütte bulundular” dedi. 2006’da Müttefiklerin savunma harcamaları konusunda gönüllü hedefler üzerinde mutabık kaldıklarını kaydeden Stoltenberg, GSYH’ların yüzde 2’sinin savunma harcamalarına tahsis edileceği, bunun da yüzde 20’sinin ar-ge çalışmalarıyla büyük savunma donanımı alımına yöneltileceği kararı alındığını hatırlattı. NATO’da, hedefe ulaşanların bunu aynen sürdürmeleri, altında kalanların ise ek düşüşe yönelmeme ve savunma harcamalarını GSYH artışları oranında reel oranlarda artırmaları ve onyıl içinde yüzde 2 ve 20’lik hedeflere ulaşmayı hedeflemeleri konusunda da bir mutabakat bulunduğunu anlatan Jens Stoltenberg şu bilgiyi verdi: “Bu taahhüt gerekliydi, çünkü Soğuk Savaş’ın sona erişinde bu yana Müttefiklerin savunmaya ayırdıkları kaynak düzenli biçimde azalmıştı. 1990’da 14 Avrupalı Müttefik savunmaya reel rakamlarla 314 milyar dolar harcadı. 2010 itibarıyla NATO’nun Avrupa kanadında savunma harcaması, İttifak’a 12 Avrupa ülkesi katılmasına karşın, 275 milyar dolara düştü. 2014 yılında NATO’nun Avrupalı üyelerinin savunmaya 250 milyar dolar harcadığı tahmin ediliyor”. Stoltenberg, finansal krizin derinleştirdiği savunma harcama kesintilerinin İttifak’ın elde edilebilir seçeneklerini zayıflattığını ve Müttefiklerin ortak sorumlulukları adilane paylaşma kapasitelerini düşürdüğünü bildirdi. NATO Genel Sekreteri, “Savunma yatırım sözleri, Müttefiklerin karşılaşılan zorluklarla elde edilebilen kaynaklar arasındaki uyumsuzluğun üzerine gidilmesine taahhütleri için önemli bir sinyal” dedi. Rapordaki verilere göre Türkiye, 2014’te NATO’nun “GSYH’nın yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma ve Yüzde 2’nin yüzde 20’sini ar-ge ve büyük askeri donanım harcamalarına tahsis etme kriterinin küçük farklarla gerisinde kaldı. Türkiye 2007 ve 2014’te savunma harcamalarının GSYH’ların yüzde 2’si olması sınırına yaklaşırken NATO’nun söz konusu asgari çizgisini 2007’de Bulgaristan, Fransa, Yunanistan, İngiltere, ABD geçti. 2014 yılında ise kriterin üzerinde sadece Yunanistan ve ABD bulundu, İngiltere, Polonya sınırda yer aldı. Savunma harcamalarının yüzde 20’sini ar-ge ve büyük askeri donanım harcamalarına ayırma kriterini ise 2007 yılında, Bulgaristan, Estonya, Fransa, Norveç, İspanya, Türkiye, İngiltere ve ABD geçti. 2014’te Polonya ve Türkiye bu kritere yaklaştı ama altında kaldı. Kriteri 2014’te Fransa, Lüksemburg, Norveç, İngiltere ve ABD geçti.