Cumhuriyet döneminin ilk toplu konut alanı olan ve kent merkezi içerisinde önemli bir yeri olan Namık Kemal Mahallesi'nin (Saraçoğlu Mahallesi) tahsisleri 05.08.2014 tarihli resmi gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu'nun verdiği kararla kaldırıldı.
Halk arasında "Saraçoğlu Mahallesi" olarak bilinen Cumhuriyet'in ilk toplu konut alanı olması nedeniyle tarihi önemi olan Namık Kemal Mahallesi'nin kaderiyle ilgili son dönemdeki gelişmeler hayli endişe verici. "
Namık Kemal Mahallesi yakın zaman önce de iki kez bakanlar kurulu kararı ile riskli alan ilan edilmiş ve bu kararlar tarihi mahallenin tüm korumalarının kaldırılmasının ve varlığının risk altına girmesinin önünü açmıştı. Bu iki karara da TMMOB dava açmıştı.
Hükümet son olarak 05.08.2014 tarihli resmi gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu' kararıyla Mahalledeki lojmanların yanı sıra Adnan Ötüken Halk Kütüphanesi, ilçe milli eğitim müdürlüğü, hükümet konağı, ilköğretim okulu üzerindeki çeşitli bakanlıklara ait olan tahsisleri kaldırdı. Karara göre, mahalledeki taşınmazlar Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülecek projelerde de değerlendirilerek "ekonomiye kazandırılacak"(!).
Kararda, taşınmazların Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilecek projelerde de değerlendirileceğinin ifade edilmesi, söz konusu alanın 3. şahıslara devir ve satışı anlamına geldiği için tepki çekmişti. bir süre sonra Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Mahalle'nin bugünkü yapısını bozmaya yönelik herhangi bir tasarruflarının söz konusu olmayacağını söyleyince ortalık biraz durulur gibi olmuştu. Fakat geçtiğimiz günlerde Mahalle sakinlerine evlerini boşaltmaları doğrultusunda tebligatlar gelmeye başlayınca Namık Kemal Mahallesi yeniden gündeme oturdu.
Sorunun Geçmişi var...
Çiller döneminde çıkarılan yasa, dönemin geçtiğimiz günlerde vefat eden Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından veto edilmiş ve 37 bin metrekarelik mahallenin satışından vazgeçilmişti. 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel 12 Mayıs 1994 günü TBMM'de kabul edilen ve Saraçoğlu mahallesinin satışına onay veren 3988 sayılı yasayı veto gerekçesinde ''Bu bölge yetkili kurum, kuruluş ve bakanlıkça SİT alanı olarak ilan edilmiştir. Koruma Yüksek Kurulundan karar alınmadan satış ve bölgenin SİT alanı olmaktan çıkarılması, Anayasanın eşitlik ilkesine ve yasalara aykırıdır. Elde edilecek meblağ da ekonomik açıdan beklenen neticeyi vermeyecektir. Büyük hoşnutsuzluklara sebep olma endişesi de vardır'' demişti. Çiller hükümeti bu veto sonrası projeden vazgeçmişti.
Kumrular Sokak ve Güvenpark arasında Ankara'nın en değerli arazilerinden biri üzerine kurulu bulunan mahallede, devlete ait çok sayıda lojman bulunuyor. Bu lojmanların tamamen boşaltılıp bazı binaların restore edilmesi ya da yıkılması planlanıyor. Bölgenin "Kentsel SİT alanı" olması bugüne kadarki girişimleri engellemişti.
Tansu Çiller hükümeti tarafından 20 yıl önce çıkarılan yasayla, Ankara'daki Saraçoğlu Mahallesinin satılmak istenmesi kararı, 20 yıl sonra yeniden uygulamaya sokulmak isteniyor gibi.
Mahalle'nin tarihi
İkinci Ulusal Mimarlık akımının önemli örneklerinden biri olmasının yanı sıra genç Cumhuriyet'in ilk toplu konut tasarısı olması nedeniyle de tarihi bir öneme sahip olan Saraçoğlu Mahallesi'nin temeli 1944 yılında atmıştı.
Aynı zamanda Opera binasını da tasarlamış olan Alman mimar Paul Bonatz tarafından 435 lojmanın yanı sıra okullar, sosyal amaçlı binalar, dükkanlar, dinlence ve oyun sahaları bulunan bir yerleşim birimi olarak planlanan mahallenin yapımı 1946 yılında tamamlanmıştı.
Kızılay'ın dibinde olmasına rağmen Mahalle bugün bile şehrin kalabalığından uzak, kocaman bahçeleri, meyve ağaçları, çocukların rahatça oynayabileceği sokak ve oyun alanları, gezileri, tiyatrosu, kütüphanesi, okulu ile çağcıl kent anlayışının önemli bir modeli olarak görülmektedir.
Cumhuriyet tarihinin ilk toplu konut projesi olan mahalle, tüm bu nedenlerle Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Başkanlığı'nın 1979 tarihli kararı ile "Kentsel SİT Alanı" olarak belirlenmiş, konutların ve ağaçlarının her biri ayrı ayrı tescil edilmişti.
Mahalle halk arasında değişik isimlerle anılıyor
Asıl adı Namık Kemal Mahallesi olan mahalle halk arasında çok farklı isimlerle de anılmaktadır.
1946 yılında tamamlanan mahallenin açılışı o dönemin başbakanı Şükrü Saraçoğlu tarafından açıldığı için mahalle yaygın olarak Saraçoğlu Mahallesi olarak da bilinmektedir.
Mahalleye 1960 sonrası eklenen yeni konutların yapımında halktan mali destek istenmesi ve bu konutların yapım finansmanında halkın bağışladığı altın yüzük, bilezik gibi ziynet eşyalarının da önemli bir rol oynaması nedeniyle, bölgeye halk arasında ‘’Alyans Mahallesi’’ de denilmektedir.
Ağırlıklı olarak memur lojmanlarından oluşması nedeniyle mahallenin halk arasındaki diğer ismi de Devlet Mahallesi'dir.
Neden Tehdit Altında?
Bugün Ankara'nın en merkezi yerinde konumlanan mahallenin rant değeri oldukça yükselmiş durumda. Bu nedenle çok uzun yıllardan beri iştahları kabartan bölgelerden biri durumunda.
Gerek tarihi özelliği gerekse Ankara'nın merkezindeki nadir yeşil vahalardan biri olması nedeniyle, özenle korunması gereken mahalle her geçen gün artan yok edilme tehdidini ensesinde hissetmektedir. Hiç kuşku yok ki, iştah kabartan yüksek rant beklentisi mahalle üzerindeki yıkım planların ilk nedenleri arasında yer almaktadır.
Mahallenin böylesine yok edici bir abluka içinde olmasının bir başka nedeni daha olduğu söylenebilir. Son dönemde Cumhuriyetin kuruluş yıllarına ait pek çok yapı ya ortadan kaldırılmakta ya da işlevsiz ve görünmez kılınmaktadır. Kimsenin ne olduğunu tam olarak bilmediği "Osmanlı- Selçuklu mimarisi" Cumhuriyet mimarisine karşı alternatif olarak geliştirilmeye çalışılmaktadır. Cumhuriyetin ilk lojman ve toplu konut projesi olan mahalle, tam da bu simgesel tarihsel anlamı nedeniyle de, yok edilme tehlikesiyle karşı karşıya gözükmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder