BBC'YE GÖRE 10 SORUDA ANAYASA SÜRECİ...
BBC, 10 SORUDA ANAYASA DEĞİŞİKLİK SÜRECİNİ DERLEDİ
Adalet ve
Kalkınma Partisi (AKP), başkanlık sistemine geçişi öngören anayasa değişikliği
teklifi taslağını dün Milliyetçi Hareket Partisi’ne (MHP) gönderdi.
Üzerinde
uzlaşma sağlanan metin ise Türkiye Büyük Millet Meclisi’ine (TBMM)
gönderilecek.
Anayasa
değişikliği teklifinin Ocak ayında TBMM Genel Kurulu’na gelmesi, en az 330 oyla
kabul edilmesi halinde de ilkbaharda referandumda oylanması bekleniyor.
Teklif ve
süreçle ilgili olarak merak edilen sorular ve yanıtlar şöyle:
1. Anayasa değişikliği için TBMM’de
nasıl bir süreç izleniyor?
Anayasanın 175.
maddesinde anayasanın nasıl değiştirileceği düzenleniyor. Buna göre; anayasanın
değiştirilmesi TBMM üye tam sayısının en az üçte biri (184) tarafından yazıyla
teklif edilebilir. Anayasa değişikliği önerileri TBMM Genel Kurulu’nda iki kez
görüşülür.
Önerinin kabul
edilmesi, meclis üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun (330) gizli oyuyla
mümkündür. Cumhurbaşkanı anayasa değişiklikleriyle ilgili kanunları bir kez
daha görüşülmek üzere TBMM’ye gönderebilir.
Meclis üye
tamsayısının beşte üçü (330) ile veya üçte ikisinden (367) az oyla kabul edilen
anayasa değişiklikleri hakkındaki kanun Cumhurbaşkanı tarafından meclise iade
edilmediği takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanır.
Halkoylamasında kulanılan geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu ile
değişiklikler yürürlüğe girer.
Başlangıçta
önerinin AKP milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulacağı ifade edilmişti.
Ancak, anayasa değişikliği önerisinde MHP’nin görüşlerinin dikkate alınması ve
metne son halinin iki parti tarafından verilecek olması nedeniyle önümüzdeki
süreçte AKP’nin "Metni birlikte yazdık, birlikte altına imza koyalım
önerisini gündeme getirebileceği ifade ediliyor. AKP’nin MHP’den 330 garantisi
için de bu görüşte ısrarlı olabileceği belirtiliyor.
3. Referandumun ne zaman yapılması planlanıyor?
Anayasa
değişikliği önerisinin bu ay sonuna dek TBMM’ye sunulması bekleniyor. Öneri
önce Anayasa Komisyonu’nda ele alınacak. Bu görüşmelerin Aralık ayında
tamamlanması ve 2017 yılı başında, Ocak ayında anayasa değişikliği önerisinin
Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesi planlanıyor.
Önerinin TBMM’den
330’nun üzerinde bir çoğunlukla geçmesi durumunda Nisan ayı sonu ya da Mayıs
ayı içerisinde referanduma gidilmesi öngörülüyor.
4. Referandum için 330 oy
bulunabilecek mi?
Başbakan Binali
Yıldırım ile MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin görüşmesinde ortaya çıkan
uzlaşma tablosu 330’a ulaşılabileceğini ortaya koyuyor. TBMM’de AKP’nin 317,
MHP’nin 39 sandalyesi var. TBMM Başkanı oy kullanamadığından AKP’nin 330’a
ulaşmak için 14 milletvekilinin oyuna ihtiyacı var. MHP’de fire olsa bile bu
desteğin sağlanabileceği düşünülüyor.
Devlet Bahçeli,
"Fiili durum hukuki hale gelsin" açıklamasıyla başkanlık için anayasa
değişikliğinin yolunu açtı. Bahçeli’nin parti içi çekişmelerin yoğun olduğu bir
atmosferde, AKP’nin Nisan ya da Mayıs ayında bir erken seçim planınını
engellemek için başkanlık kozunu ortaya attığı yorumları kulislerde
konuşuluyor.
MHP
yöneticileri tabanlarına “Başkanlık sistemiyle ilgili anayasa değişikliği
önerisinin içeriğini biz belirliyoruz" mesajı veriyor. Nitekim MHP Grup
Başkanvekil Erkan Akçay, "Bütün milletimiz müsterih olsun. MHP ne diyorsa
o olacaktır” dedi.
6. MHP’de fire olur mu?
MHP Gaziantep
Milletvekili Ümit Özdağ, Isparta Milletvekili Nuri Okutan, Balıkesir
Milletvekili İsmail Ok ve Kayseri Milletvekili Yusuf Halaçoğlu, düzenledikleri
basın toplantısında başkanlık sistemiyle ilgili anayasa değişikliğine aleyhte
oy kullanacaklarını açıkladılar.
Adana
Milletvekili Seyfettin Yılmaz’ın da kendileriyle birlikte hareket ettiğini
ancak rahatsızlığı nedeniyle toplantıya katılamadığını bildiren Özdağ, “Başkanlık
sistemiyle Türkiye’nin federasyona ve bölünmeye gideceği endişesi taşıyoruz.
Parlamenter rejimin devamından yanayız” dedi.
Özdağ, bugün MHP
Disiplin Kurulu tarafından partiden ihraç edildi. Bu durumda, MHP’nin en az 5
firesi olacağı görülüyor. Gizli oylamada firenin daha da artabileceği ifade
ediliyor.
Bahçeli’ye
karşı parti içi mücadele yürüten genel başkan adayı Meral Akşener ve ekibi de
başkanlık sistemine karşı kampanya yürütüyor.
Parlamenter
sistemden yana olan CHP, başından beri başkanlık sistemine geçişe karşı
çıkıyor. CHP, önümüzdeki günlerde "Türkiye’yi böldürmeyeceğiz"
mitingleriyle meydanlara inecek.
TBMM’de 330’un
bulunması ve referanduma gidilmesi durumunda da etkili bir "Hayır"
kampanyası yürütülmesi için hazırlıklar yürütülüyor. Anayasa değişikliği
önerisi Genel Kurul’a geldiğinde CHP’nin oylamaya katılmayarak, AKP ile MHP’yi
yalnız bırakabileceği de ifade ediliyor. Kulislerde "CHP’den anayasa
değişikliğine destek var" benzeri spekülasyonları engellemek için de CHP’nin
oylamalara katılmayabileceği konuşuluyor.
Önceki anayasa
değişikliği oylamasında AKP’lilerin oylarını göstererek "açık"
kullandığına dikkat çeken CHP yöneticileri, oylamaya katılmaları durumunda
anayasaya uygun olarak oylamının "gizli" yapılması konusunda ısrarlı
olacaklarını bildirdiler.
8. HDP halâ ‘Seni Başkan
yaptırmayacağız’ noktasında mı?
HDP Eş Genel
Başkanı Selahattin Demirtaş, 17 Mart 2015 tarihinde yaptığı en kısa grup
konuşmasında, "Sayın Recep Tayyip Erdoğan, HDP var oldukça, HDP’liler bu
topraklarda nefes aldığı müddetçe, sen başkan olamayacaksın. Sayın Recep Tayyip
Erdoğan; seni başkan yaptırmayacağız, seni başkan yaptırmayacağız, seni başkan
yaptırmayacağız" demişti.
Demirtaş’ın
diğer Eş Genel Başkan Figen Yüksekdağ ve sekiz milletvekilinin tutuklanmasının
ardından parlamento çalışmalarına katılmama kararı alan HDP, bu kararı kalıcı
hale getirip getirmeyeceğini ise seçmenine soracak.
HDP’nin Meclis’te
kalması durumunda Ocak ayında TBMM’ye gelmesi beklenen anayasa değişikliği
oylamasına katılıp katılmayacağı da bu gelişmelere göre netleşecek. Partinin,
Genel Kurul’da oylamaya katılmama seçeneğini masada tuttuğu konuşuluyor.
Cumhurbaşkanı,
halk tarafından ilk kez 10 Ağustos 2014’te seçildi. Son yerel seçimler 30 Mart
2014, son genel seçim de 1 Kasım 2015’te yapıldı. Erdoğan’ın görev süresi 2019
yılında doluyor. Bu çerçevede Türkiye, 2019’da üç seçim yapacak. AKP yerel
seçimleri öne çekip 2018 yılı Ekim ayında gerçekleştirmek için formül arıyor.
Başbakan
Yardımcısı Nurettin Canikli, katıldığı bir televizyon programında referandumda
başkanlık sisteminin kabul edilmesinden sonra iki seçeneğin gündeme
gelebileceğini bildirdi. Canikli, "Referandumdan sonra yeni sistemi
uygulamak için seçimlerin yapılması mümkün ya da cumhurbaşkanımız seçim
süresine kadar geçici maddelerle görevine devam edebilir" dedi.
10. Erken seçim olasılığı var mı?
CHP lideri
Kemal Kılıçdaroğlu birçok kez "bylock kullananları elemek için erken seçim
yapılacağı" yönünde açıklamalar yaptı.
Anayasa
değişikliği önerisinin 330’un altında kalarak reddedilmesi durumunda erken
seçime gidileceği görüşü yaygın. Bu durumda, 2017 yılı Nisan ya da Mayıs ayında
seçime gidilebileceği belirtiliyor.
Yorumlar
Yorum Gönder