5 SORUDA ZEYTİNLİK YASA TASARISI
Türkiye’de
tepki gören zeytinlik yasa tasarısı komisyona geri çekildi. DW Türkçe,
zeytinlik alanlarına yatırım yapılmasına istisnai durumlarda izin veren
tasarıyı mercek altına aldı.
Deutsche
Welle’ye göre, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Üretim Reform Paketi
Kanun Taslağı paketi ile zeytincilik yasasında bir takım değişiklikler öngören
yasa tasarısı geçtiğimiz hafta TBMM’ye sunuldu. Ancak bu hafta görüşülmesi
gereken tasarı sektörden ve siyasilerden tepkiler üzerine önce gelecek haftaya
ertelendi, bugün de Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş
tasarının komisyona geri çekildiğini duyurdu.
Tasarı
nedir?
76 maddelik "Üretim
Reform Paketi"nin yürürlükteki 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve
Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu’un 20’nci maddesinde öngördüğü
değişiklik, paketin en kritik maddesini oluşturuyor. 20’nci maddeye göre, ‘Zeytinlik
sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede, zeytinliklerin
bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek kimyasal atık oluşturulacak
tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu sahalardaki zeytin ağaçlarının sökülmesi
izne tâbi olup, izinlerin alınması durumunda dahi kesin zaruret görülmeyen
zeytin ağacı kesilemez’
Hayata geçirilmek istenen ‘Üretim
Reform Paketi’nde’ ise yasanın girişi korunmakla birlikte devamında yasaya bir
istisna ekleniyor. Tasarıda 20. maddenin Ancak Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı, alternatif alan bulunmaması ve kurulun uygun görmesi şartıyla
bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış yatırımlar için zeytinlik sahalarında
yatırım yapılmasına izin verebilecek, bu yetkisini gerektiğinde valiliklere
devredebilecek. Bu sahalarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile tarımsal
işletmelerin yapımı, işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının iznine
bağlı olacak" şeklinde değiştirilmesi öngörülüyor.
Zeytinlikler
neden tartışma konusu haline geldi?
Hükümet tasarıyı, mevcut
yasal düzenlemenin çağın gerisinde kalmış olması ile gerekçelendiriyor. Geçen
hafta Düzce’de gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanı Faruk Özlü yasa tasarısını savunarak, “Türkiye’de bir yasa var. Bu yasa ‘Zeytin
ağaçlarına üç kilometreden itibaren yaklaşma’ diyor. Bu yasanın çıktığı tarih
1939. Yasa 1995 yılında revize edilmiş ve halen gündemde” dedi.
Tasarıya
ne tepki verildi?
Yasa tasarısı üreticiler
başta olmak üzere siyasetçi, çevreci ve vatandaşlardan oluşan geniş bir kesimin
tepkisini çekti.
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı
Konseyi İcra Direktörü Mustafa Tan, “Şu an Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın
yeni bir önergesi ile bu yasada değişiklik yapılması isteniyor ve daha
öncekilerden daha da vahşi bir şekilde değiştirilme istemi var. Buradaki en
çarpıcı temel madde zeytinlik saha tanımının getirilmek istenmesi ve bunun bir
dekarda 15 ağaç kültür çeşidi veya yabani tür olması ifadesi. Dünyanın hiçbir
ülkesinde böyle bir şey yok. Avrupa Birliği’nde 2 buçuk ağaca tekabül ediyor.
Bir dekar bir alanınız olursa zeytinlik tanımına giriyor” diye konuştu.
Doğan Haber Ajansı’na
konuşan Tan, “Türkiye’de şu an mevcut 100 milyondan fazla ağaç zaten dekar
başına 10 ağaç şeklinde. Şayet bu yasa tasarısı yasalaşırsa, hepsi kesilmeye
açık hale getirilebilir” dedi.
Greenpeace çevre örgütü ise
bu hafta yayınladığı bir mesajda, yasa tasarısının Meclis’ten geçmesi halinde
zeytinlik alanlara ya da hemen yanına toz ve duman çıkaran, kimyevi atık
bırakan tesislerin önünün açılacağına dikkat çekti.
Açıklamada, “Bu tesislerin
neden olduğu hava kirliliği zeytin ağaçlarında ağır metal birikmesine ve bu
ağır metallerin besin zincirine katılarak zeytinlerle birlikte insanların da
sağlını tehdit etmesine neden olacaktır” denildi.
Cumhuriyet Halk Partisi
İstanbul milletvekili Gürsel Tekin de bu hafta yapılması planlanan ancak
sonradan ertelenen Meclis oturumu öncesi, "Neredeyse biz kendi
topraklarımızın düşmanı gibi davranıyoruz. Bunlardan biri de zeytin ve
zeytinliklerle ilgili olandır. Derhal elinizi zeytinden ve zeytin ağaçlarından
çekin" şeklinde konuştu.
Tasarıyı inceleyen ve
Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili Beşir Atalay’ın başkanlığını yürüttüğü
TBMM Eğitim Komisyonu’nda da paketin zeytinliklerle ilgili bölümüne tepki geldi.
Raporda “Zeytinle ilgili maddeler tasarıdan çıkarılsın” ifadesi yer aldı.
Bu
konuda geçmişte nasıl adımlar atıldı?
Mevcut yasa tasarısı 2002
yılından beri altı kez TBMM’nin gündemine geldi ve her defasında reddedildi.
Tasarı metinleri geçmiş denemelerde küçük farklılıklar gösterse de, zeytinlik
alanların imara açılması yönündeki girişimler geçmişteki tasarıların ortak
noktasını oluşturuyor.
Mevcut kanun ile tasarı
arasındaki en büyük fark 20. maddede. 1939 yılına ait ve 1995 yılında
değişikliğe uğrayan mevcut kanunda zeytinliklerin altyapı ve sosyal tesisler
dışında ve alanın yüzde 10’undan fazla olmamak üzere imar izni bulunuyor.
Yeni tasarı her ne kadar
zeytinlik sahaların daraltılamayacağını belirtse de, "kamu yararı alınmış
yatırımlar" bu uygulamadan muaf tutuluyor. Bu yönde yatırım yapılması
yetkisi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nda toplansa da, Bakanlık bu
yetkisini gerektiğinde valilere devredebiliyor.
Türkiye’de
zeytinlikler ve zeytinciliğin durumu nasıl?
World Atlas
istatistiklerine göre, Türkiye dünyanın en büyük dördüncü zeytin üreticisi
konumunda. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre, 2016
itibariyle ülkede toplam 173 milyon zeytin ağacı bulunuyor. Bu sayı 2000
yılında ise 97 milyondu.
Gene aynı yıl 490 bin ton
yemeklik ve 1,31 milyon ton da yağlık zeytin üretimi yapılırken, 2016’ya
gelindiğinde zeytin ağacı sayısındaki artışa rağmen üretimin neredeyse aynı
kaldığı gözüküyor. Yemeklik üretimin 430 bin, yağlık üretimin de 1,3 milyon
tona düştüğü gözlemleniyor.
Zeytinlik
yasa tasarısı nedir?
Tasarıdaki değişikliğe
göre, zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede
zeytinyağı fabrikası haricinde toz ve duman çıkaran, kimyevi atık bırakan
herhangi bir tesisin yapılmasına dair kesin yasak kaldırılıyor.
Yasa maddesinde, alternatif
alan bulunmaması ve kurulun uygun görmesi şartıyla bakanlıklarca kamu yararı
alınmış yatırımlar için zeytinlik sahalarında yatırım yapılmasına Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından izin verilebileceğini söylüyor.
Yorumlar
Yorum Gönder