DEUTSCHE WELLE 8 SORUDA BAŞKANLIK SİSTEMİNİ DERLEDİ
Sekiz soruda başkanlık sistemi
Ankara’da AKP ile MHP parlamenter
sistemden başkanlığa geçiş konusunda anlaştı. Taraflar, yeni sistemin adını
“partili cumhurbaşkanı” olarak koydu. Peki Türkiye’ye nasıl bir başkanlık
sistemi geliyor?
Milliyetçi
Hareket Partisi (MHP) ile anlaşan Adalet ve Kalkınma Partisi, başkanlık
sisteminin getirilmesini öngören anayasa değişikliğini önümüzdeki hafta meclise
resmen sunacak. Teklifin TBMM’den geçebilmesi için en az 330 milletvekilinin
onayı gerekiyor. Ancak MHP’de ve aynı zamanda AKP içinde de başkanlığa karşı
olan isimlerin olması nedeniyle anayasa değişikliği paketinin meclise takılma
olasılığından da söz ediliyo. Halk desteğine güvenen AKP bu nedenle yaz başında
yeni sistemi referanduma götürmeyi planlıyor. Peki meclise sunulacak teklifin
içinde ne var? Türkiye’de siyaset önümüzdeki yıllarda nasıl şekillenecek?
1.
Anayasa değişikliğinde nasıl bir başkanlık sistemi öngörülüyor?
AKP ile MHP’nin
prensipte anlaştıkları anayasa değişikliği metni, “Partili bir
cumhurbaşkanlığı” sistemi öngörüyor. Başbakan Binali Yıldırım da yeni sistemi
“Bu değişiklikte cumhurbaşkanının, eğer seçilirse partisiyle ilişiği devam
edecek. Yapılan en önemli değişiklik budur” diye açıkladı. Sistem, tek meclis
ve üniter yapı üzerine kurulu. Partisiyle ilişkisini sürdürmeye devam edecek
olan cumhurbaşkanı beşer yıllığına iki kez seçilebilecek. Hazırlanan teklifte
yeni bir değişiklik yapılmazsa başkanlık sisteminde hükümetin başı da
cumhurbaşkanı olacak. Cumhurbaşkanı başbakanın da görevlerini üstlenecek,
başbakan olmayacak. Başkanlık sisteminde iki ayrı seçim de öngörülüyor. Yasama
için ayrı bir seçim, yürütme için yani hükümet için ayrı bir seçim öngörülüyor.
Ve böylece başkanlık sisteminin çifte meşruiyete sahip olacağı savunuluyor.
2.
Başkanlık seçimi ne zaman yapılacak?
2014’te
cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan’ın görev süresi 2019’da doluyor. Yeni sistemi
2019’da uygulamaktan yana olan AKP, 2019’a kadar bir geçiş dönemi planlıyor.
AKP, yeni sistemdeki seçimleri 2019 yılında yapmayı istiyor.
3.
İdam cezası pakette yer alacak mı?
Anayasa
değişikliği paketinde idam cezası bulunmuyor. AKP, idam cezasıyla ilgili
teklifini ayrı bir metin halinde MHP’ye önermeyi planlıyor. İdam cezasının geri
getirilmesini isteyen MHP lideri Devlet Bahçeli, bu teklifin de vakit
geçirilmeden meclisin gündemine getirilmesini istiyor.
4.
Anayasa değişikliği TBMM’de nasıl gerçekleşecek?
Anayasa’nın
175. maddesine göre hareket edilecek. Buna göre
AKP anayasa değişikliği metnini bir teklif halinde meclise sunacak.
Teklifin kabul edilmesi için yapılan gizli oylamada 330 vekilin ‘evet’ demesi
gerekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da onaylanması beklenen paketin
daha sonra halkoyuna sunulması da bekleniyor. Anayasa değişikliği kanunu,
referandumdan da geçerse yürürlüğe girecek.
5.
Referandum için 330 oy çıkacak mı?
Başbakan Binali
Yıldırım ile MHP lideri Devlet Bahçeli’nin uzlaşmaya varması, referandum için
330 oyun bulunabileceğine işaret ediyor. Mecliste AKP’nin 317, MHP’nin 39
sandalyesi var. Meclis başkanı oy kulanamadığından AKP’nin 330’a ulaşmak için
14 milletvekilinin daha oyunu alması gerekecek. MHP’nin muhalif vekilleri
anayasa değişikliği için ‘hayır’ oyu kullanacaklarını açıklamış olsa da, MHP
genelinden AKP’ye desteğin çıkacağına kesin gözüyle bakılıyor. Bu noktada AKP’den
teklife ‘hayır’ oyu çıkıp çıkmayacağı soruluyor. Ana muhalefet partisi CHP, AKP’den
çıkacak ‘hayır’larla birlikte 330’a ulaşılamayacağını savunuyor.
6.
Referandum ne zaman yapılacak?
AKP hükümeti
referandumu Nisan 2017’da yapabileceğini söylüyor. O tarihe kadar Türkiye’de
OHAL ‘in sürüp sürmeyeceğine ilişkin tartışmalar referandumu çetrefilli hale
getiriyor. AKP, referandumdan önce OHAL’i kaldırmak isterken, Cumhurbaşkanı
Erdoğan Türkiye’de OHAL’in ‘gerektiği kadar uzatılacağını’ söylüyor ve OHAL
koşullarında referandum yapılırsa da bunun doğal karşılanmasını istiyor.
7.
CHP ve HDP ne yapacak?
Başkanlık
sistemine karşı olana ana muhalefet partisi CHP, “Türkiye’yi böldürmeyeceğiz”
mitingleriyle halka başkanlık sisteminin Türkiye için uygun olmadığını
anlatmaya başlayacak. “Seni başkan yaptırmayacağız” çıkışı ile Erdoğan’ın
başkanlık arayışına başından beri karşı çıkan HDP de başkanlık sisteminin
Türkiye’de ‘tek adam rejimi’ni kuvvetlendireceği endişesini yaşıyor.
8. Türkiye’yi nasıl bir gelecek bekliyor?
Parlamenter
sistemin tıkandığını ve çözüm üretemediğini savunan hükümet partisi AKP,
başkanlık sistemine geçildiğinde sorunların daha kısa sürede çözüleceğini ve
siyasi krizlerin biteceğini savunuyor.
Öngörülen başkanlık sisteminin sadece Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın
otoritesini güçlendireceği şeklindeki teze hukukçular da katılıyor. Türkiye’nin
gelecekteki siyasetinde Erdoğan’la birlikte vücut bulan “tek adam” modelinin
daha da güçleneceği ve bunun da demokratik sisteme zarar vereceği endişesi
hakim.
Yorumlar
Yorum Gönder