WALL STREET JOURNAL: “HAZİNE GARANTİSİYLE MALİ DİSİPLİN TEHLİKEYE GİRİYOR”

Wall Street Journal gazetesi,  Türkiye’de Yap-İşlet-Devret projelerine ve 500 milyon liranın üzerinde sağlık ve eğitim alanındaki yatırımlara Hazine garantisi getirilmesini ele aldığı haber analizinde, “Cumhuriyet tarihinin en büyük garantisinin getirilmesi dev projelerin tamamlanmasına yardımcı olabilir ancak AKP hükümetlerinin en büyük başarısı olarak görülen mali disiplin tehlikeye  giriyor”  diye yazdı.

Amerikan iş ve borsa çevrelerinin gazetesi  Wall Street Journal yatırımlara Hazine yardımını ele aldığı haber analizinde, “Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Tamamlanması için ne gerekiyorsa yapılacak’ dediği dev projeleri hayata geçirmek için hafta sonunda kritik bir adım atıldı: 1 milyar liranın üzerindeki Yap-İşlet-Devret projelerine ve 500 milyon liranın üzerinde sağlık ve eğitim alanındaki yatırımlara Hazine garantisi getirildi. Uzmanlara göre büyüklüğü ve kapsamı itibariyle Cumhuriyet tarihinin en büyük garantisinin getirilmesi dev projelerin tamamlanmasına yardımcı olabilir ancak AKP hükümetlerinin en büyük başarısı olarak görülen mali disiplin tehlikeye giriyor” değerlendirmesinde bulundu.

19 Nisan tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelik ile Hazinenin özel sektörün 1 milyar liranın üzerindeki projelerinde doğan yükümlülüklerinin kısmen ya da tamamen üstleneceğini, buna ilaveten  projelerdeki borçların da Hazine tarafından ödenmesi taahhüt edildiğini ve  garantilerde sınırın 3 milyar lira ile sınırlandırıldığını kaydeden ABD’li gazete analizinde ayrıca, Hazine Eski Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız’ın “2001 öncesi dönemde dahi bu kapsamda bir garanti olmadı. Borçların ödenmesinin taahhüt edilmesi ile özel sektörün borcu artık kamu borcu oldu. Tarihimizde ilk kez böyle bir uygulama geliyor. İlk kez özel sektörün borçları üstleniliyor. Bu 2001 öncesindeki görev zararlarından daha büyük bir sorundur. Uygulama Türkiye’de mali disiplinin bittiği anlamına gelir. Ayrıca bundan sonra kamunun üstlendiği bu yükümlülükleri bütçede izleyemeyeceğiz” şeklindeki sözlerini de aktardı.

“Hazine Müsteşarlığı verilerine göre 2013 itibariyle Hazine garantisi ile sağlanan kredilerin büyüklüğü 2,5 milyar lira düzeyinde bulunuyor. Bu krediyi alanların hepsi kamuya ait kuruluşlardan oluşuyor. 1995-1999 yılları arasında Yap-İşlet-Devret projelerine yaklaşık 8 milyar dolarlık garanti vermişti. 2001 krizi sonrasında Hazine garantilerine her yıl belli bir sınır getiriliyor. 2014 için bu rakam 3 milyar dolar olarak belirlenmişti” diyen Wall Street Journal,  “Hazine garantisi verilmesi, son yıllarda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın büyük önem verdiği projelerin hayata geçirilmesi yönünde atılmış bir adım olarak görülüyor. Üçüncü Havalimanı, Üçüncü Köprü, Kanal İstanbul, İzmir-İstanbul otoyolu ve köprü geçişi gibi dev projelerin bir bölümü halen yapım aşamasındayken bir bölümüne henüz başlanmadı. Akbank’ın bir araştırmasına göre mevcut projeler için 53 milyar dolar finansmana ihtiyaç duyuluyor. 2023’e kadar hayata geçirilmesi planlanan projeler için ise 300 milyar dolar finansman ihtiyacı olacağı tahmin ediliyor. Ayrıca, özel sektörün yaptığı ve belli süre ile kamuya kiraladığı 500 milyon lira üzerindeki şehir hastaneleri projeleri de son değişikliklerden faydalanabilecek” şeklinde kaydetti.

Wall Street Journal haber analizinde ayrıca, New York Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ümit Akçay’ın “Bu uygulamanın geçmiştekilerden en büyük farkı Hazine’nin doğrudan devreye girerek borçların tamamını üstlenebilecek olması. Dolayısıyla bu yönetmelikle birlikte her fırsatta dev projelerin tamamlanmaları için ne gerekiyorsa yapacağını söyleyen Erdoğan dediğini yapmış oluyor” şeklindeki görüşlerine de yer verirken, HSBC Yatırım Stratejisti Fatih Keresteci’nin, “Son değişiklikler mali disiplininin bozulabileceği yönünde endişe yarattı. "2001 sonrası dönemin olmazsa olmazları arasında yer alan Hazine garantilerinin sınırlı kullanılması uygulamasından geri adım atılıyor olması olumsuz bir durum. Konunun hukuki ve yönetimsel sakıncaları bir yana Türkiye ekonomisinin en güçlü yönlerinden olan mali disiplini zedeleyecek olmasından ötürü orta ve uzun vadeli piyasa etkisinin negatif olacağı kanaatindeyiz” şeklindeki değerlendirmelerini de aktardı.

Gazete haberini, “Mali disiplin, AKP hükümetlerinin ekonomi alanındaki en büyük başarısı olarak görülüyor. 2002 yılında yüzde 74 olan borç stoğu/milli gelir oranı yüzde 40’ın altına, kamu borç yükü ise yüzde 66’dan yüzde 20 düzeylerine indirilmişti. Bütçe açığı ise yüzde 12’lerden yüzde 1 düzeylerine kadar getirildi” sözleriyle noktaladı.